Ocalić od zapomnienia: U progu nowego tysiąclecia w Sanoku (część 1)

infobus
11.03.2007 20:26
0 Komentarzy
align=”center”>Szkolny H6 - Żaczek (foto: Autosan) >W roku 1999 Autosan, stając naprzeciw wymaganiom całkowicie nowego w Polsce segmentu rynku, zaprezentował trzy autobusy szkolne. Wśród nich znalazł się autobus H6-10.03S „Żaczek”. Pojazdy tego typu wyposażone zostały w jednostki typu Andoria 4cT107 Euro-2 oraz przekładnie TS5-40 (jak w prototypie H6-10.04 z 1998 roku). Pozbawione zostały bagażników podpodłogowych. Za osią przednią umieszczono jednostkrzydłowe drzwi, sterowane pneumatycznie. W niektórych egzemplarzach na tylnym zwisie znalazły się dodatkowe, małe drzwi, pełniące rolę wyjścia awaryjnego (układ 0-1-1). Sprzedanych zostało ogółem 88 szkolnych autobusów H6-10.03S. Pozostałe 7 przerobiono na standardowe wersje międzymiastowe H6-10 i sprzedano dla wojska. Były to ostatnie wyprodukowane pojazdy serii H6. align=”center”>Szkolny H9 - Kleks (foto: Autosan)>Kolejnym autobusem, jaki stanowił propozycję sanockiej fabryki w segmencie autobusów szkolnych, był model H9-21.41 „Kleks”. Pojazd stanowił odmianę popularnej w segmencie przewozów regionalnych „Dziewiątki”. Posiadał wymiary odpowiednio długość: 10 000 mm, szerokość: 2500 mm oraz wysokość: 3150 mm. Napędzany był andrychowską jednostką typu 6cT107/A6/7 o mocy maksymalnej 150KM, która współpracowała z manualną, pieciostopniową przekładnią S5-45. W odróżnieniu od standardowej wersji, szkolny „Kleks”otrzymał przednie drzwi dwuskrzydłowe, sterowane pneumatycznie i odkładane na zewnątrz. Nadmienić warto, iż tego typu drzwi zastosowano po raz pierwszy w autobusach sanitarnych H9-12, które wykonano dla Libii w roku 1979. Tylne drzwi –tradycyjnie –zamykane były na klamkę. Każdorazowe ich otwarcie sygnalizowane było akustycznie celem zabezpieczenia przed niepożądanym działaniem dzieci. Wnętrze pojazdu wyposażone zostało w 42 sztywne fotele, wykonane z tworzyw sztucznych i wykończone materiałem tapicerowanym. Z prawej strony pojazdu, pomiędzy tylnym nadkolem a drzwiami, wygospodarowane zostało miejsce na wózek inwalidzki wraz ze specjalnymi szynami. Wentylację przedziału pasażerskiego zapewniały dwie klapy dachowe, przesuwne górne partie szyb bocznych oraz otwory wentylacyjne w przedniej ścianie. Ogrzewanie stanowił agregat grzewczy oraz dodatkowe nagrzewnice, umieszczone wewnątrz pojazdu. Podpodłogowy bagażnik o pojemności 4,2 m3 czynił autobus bardziej funkcjonalnym, umożliwiając jego wykorzystanie nie tylko do przewozów szkolnych, ale również do realizacji wycieczek. Z zewnątrz „Kleks”wyróżniony został jaskrawym kolorem pomarańczowym oraz specjalnym oznakowaniem –tablicami ostrzegawczymi na ścianach przedniej i tylnej oraz lampami ostrzegawczymi na tylnych narożach dachu. W roku następnym dokonano modernizacji pojazdu, wprowadzając na zwisie przednim jednoskrzydłowe drzwi, sterowane pneumatycznie i odchylane na zewnątrz. Drzwi, wykonane z blachy aluminiowej, zapożyczono z nowego modelu A0909L „Tramp”. align=”center”>>Flagowym pojazdem szkolnym stał się Autosan H10-10 „Urwis”, zbudowany w oparciu o wersję cywilną „Midi”. Autobus posiadał wymiary odpowiednio długość: 10 435 mm, szerokość: 2500 mm oraz wysokość: 3080 mm. Napędzany był andrychowską jednostką typu 6cT107-2/A1/3 o mocy maksymalnej 170KM, która współpracowała z manualną, pieciostopniową przekładnią S5-60. „Urwis”otrzymał dwie pary drzwi w układzie 1-0-1, w tym przednie sterowane pneumatycznie i odkładane na zewnątrz oraz tylne –tradycyjne –zamykane na klamkę i wyposażone w akustyczny sygnalizator otwarcia. align=”center”>Szkolny H10 - Urwis (foto: Autosan)>Wnętrze pojazdu wyposażone zostało w 45 sztywnych foteli, wykonanych z tworzyw sztucznych i wykończonych materiałem tapicerowanym. Wentylację przedziału pasażerskiego zapewniały dwie klapy dachowe, przesuwne górne partie szyb bocznych oraz otwory wentylacyjne w przedniej ścianie. Ogrzewanie stanowił agregat grzewczy oraz dodatkowe nagrzewnice, umieszczone wewnątrz pojazdu. Podpodłogowy bagażnik o pojemności 4,3 m3 czynił autobus bardziej funkcjonalnym, umożliwiając szersze jego wykorzystanie. Z zewnątrz „Urwis”wyróżniony został jaskrawym kolorem pomarańczowym oraz specjalnym oznakowaniem –tablicami ostrzegawczymi na ścianach przedniej i tylnej oraz lampami ostrzegawczymi na tylnych narożach dachu. >Rynek zweryfikował ofertę Autosanu w segmencie autobusów szkolnych. Najlepszą opcją dla szkół stał się autobus średniej pojemności, posiadający prostą, ramową konstrukcję, odporne na gminne drogi zawieszenie i niską cenę zakupu, która stanowiła podstawowy wymóg, stawiany przez MEN w przetargach. Dlatego też podstawowym środkiem transportu dzieci do szkół stał się Autosan H9-21.41 „Kleks”. W 2000 roku zrezygnowano z oferty „Żaczka”oraz „Urwisa”.>Modernizujemy H9>U schyłku ubiegłego wieku sanocka „Dziewiątka”wciąż nie traciła popularności, szczególnie pośród przedsiębiorstw PKS. Głównymi atutami tych pojazdów była prosta, ramowa konstrukcja, która, w połączeniu z resorowym zawieszeniem obu osi, okazała się w praktyce odporną na katastrofalny stan gminnych dróg. Prostota konstrukcji nie wymagała rozbudowanego zaplecza serwisowego, przyczyniając się jednocześnie do niskiej ceny autobusu. „Dziewiątkę”napędzała andrychowska jednostka typu 6cT107/A6/7 o maksymalnej mocy 150 KM, która współpracowała z pięciobiegową przekładnią manualną S5-45 z Tczewa. Autobusy oferowano w dwóch wersjach: H9-21.41 –wyposażonej w 39 foteli wysokich sztywnych i 12 miejsc stojących oraz H9-20.41 –wyposażonej w 41 foteli wysokich sztywnych. align=”center”>Zmodyfikowany Autosan H9-21 (fot. R. Polit)>W 1999 roku wprowadzona została do pojazdów rodziny H9 dodatkowa opcja, która obejmowała montaż przednich drzwi dwuskrzydłowych, sterowanych pneumatycznie i otwieranych na zewnątrz. Rozwiązanie zapożyczone zostało ze szkolnego modelu „Kleks”. Autobusy tak wyposażone stanowiły jednak niewielki ułamek sprzedaży pojazdów rodziny H9, bowiem wybór większości odbiorców stanowił wariant przednich drzwi, sterowanych ręcznie. Pojawiła się ponadto możliwość montażu identycznych drzwi pneumatycznych z tyłu. Autosany H9-21.41 w takiej kompletacji –z układem drzwi 2-0-2 –trafiły m.in. do litewskiego przewoźnika. W roku 2000 wprowadzono możliwość montażu przednich drzwi jednoskrzydłowych, sterowanych pneumatycznie i odchylanych na zewnątrz. Drzwi, wykonane z blachy aluminiowej, zapożyczono z nowego modelu A0909L „Tramp”. align=”center”>>Niemałym zaskoczeniem stała się krótkoseryjna produkcja miejskiej wersji H9-35 w roku 2000. Autobusy tego typu zniknęły bowiem z oferty Autosanu pod koniec 1997 roku. Jednakże znacznie droższy model A1010M „Medium”nie w pełni zaspokajał potrzeby przewoźników mniejszych miast, którzy, dysponując skromnymi środkami finansowymi, zmuszeni byli odnawiać mocno wyeksploatowany tabor. Miejska wersja „Dziewiątki”nie odróżniała się pod względem konstrukcji oraz napędu od modeli H9-20.41 i H9-21.41. Autobus posiadał wymiary odpowiednio długość 9310 mm, szerokość 2500 mm oraz wysokość 2990 mm. Pomieścić mógł ogółem 68 osób, w tym 24 na niskich podwójnych fotelach sztywnych, obitych tworzywem sztucznym. Nowe H9-35 w zasadzie nie odróżniały się niczym od tych, oferowanych przed kilku laty. Pojazdy trafiły na ulice Gniezna i Kęt. Nie pojawiła się jednakże ich oficjalna oferta, a egzemplarze, wyprodukowane w roku 2000, zakończyły długoletnią historię miejskiej „Dziewiątki”.>W sanockiej fabryce dokonano w latach 90. ubiegłego stulecia wiele remontów kapitalnych autobusów serii H9. Objęły one regenerację zespołów napędowo –jezdnych (osie, silniki, skrzynie biegów, ramy) oraz montaż nowego nadwozia. >Klasa międzymiastowa>W segmencie autobusów międzymiastowych Autosan pod koniec dekady lat 90. ubiegłego stulecia oferował trzy modele: H10-10 „Midi”, H10-12 „Inter”oraz luksusowo wyposażonego A1012T „Lidera”, który aspirował bardziej do klasy turystycznej. Jednakże podwyższony A1112T „San”, posiadający nieco większą przestrzeń bagażową, w znacznie większym stopniu spełniał zadania autobusu wycieczkowego, spychając „Lidera”na w –przedsiębiorstw PKS. Autobus otrzymał nazwę handlową A1012T „Lider Standard”. align=”center”>Autosan A1012T „Lider Standard”Prototyp Lidera z 1995 roku>W podstawowej wersji pozbawiony został klimatyzatora przestrzeni pasażerskiej, automatu do napojów i bocznych szyb termoizolacyjnych. Do napędu posłużyła jednostka Cummins C300 o maksymalnej mocy 300 KM, spełniająca normy czystości spalin Euro-2, która współpracowała z manualną przekładnią 6-stopniową TS6-120. W pojeździe zastosowano bębnowe hamulce, wspomagane układami ABS i ASR.>Rozstaw osi przyjął wartość 6085 mm. Konstrukcję oparto na podłużnicowo –kratownicowej, współpracującej z nadwoziem, ramie, wykonanej z elementów, łączonych ze sobą poprzez spawanie. Ramę połączono ze szkieletem nadwozia, wykonanym ze stalowych profili zamkniętych. Elementy poszycia ścian bocznych oraz dachu stanowiła blacha nierdzewna chromoniklowa, mocowana do szkieletu metodą klejenia. Zastosowanie tego typu blach stanowiło w autobusach z Sanoka nowatorską technologię, która znacznie zwiększała odporność pojazdu na korozję. Ściany przednia oraz tylna, również umocowane do szkieletu metodą klejenia, wykonane zostały tworzyw sztucznych. Szyby boczne, tylną oraz przednią wklejono do nadwozia. Pod podłogą znalazł miejsce luk bagażowy o pojemności 5 m3, do którego dostęp umożliwiały klapy boczne, wykonane z blachy aluminiowej.>Pojazd posiadał niezmienione wymiary zewnętrzne – odpowiednio: długość 11 890 mm, szerokość 2500 mm oraz wysokość 3272 mm. Pomieścić mógł 47 osób na wygodnych, uchylnych fotelach. Sufit i ściany boczne wykończone zostały płytami laminowanymi, podłoga –pokryta wykładziną PVC. W autobusie zamontowano dwie pary jednoskrzydłowych drzwi, sterowanych pneumatycznie, w układzie 1-0-1. Ogrzewanie wnętrza zapewniał agregat wodny, natomiast wentylacja odbywała się poprzez klapy dachowe, przesuwne górne partie szyb bocznych, tunele wentylacyjne oraz poprzez otwory w przedniej ścianie. Stylistyka względem dotychczasowego „Lidera”nie została zmieniona.>Wyposażenie dodatkowe autobusu „Lider Standard”obejmowało montaż klimatyzatora, automatu do napojów, bocznych szyb termoizolacyjnych, kabiny WC, zabudowanej na zwisie tylnym kosztem dwóch miejsc siedzących, lodówki, zestawu audio-video, systemu centralnego smarowania oraz jednostki Mercedes-Benz OM 441 LA Euro-1 o mocy 290 KM. Tak więc wprowadzenie do oferty autobusu „Lider Standard”powiązane było z pozyskaniem nowych odbiorców (lub odbiorców dotychczasowego H10-12 „Inter”) przy jednoczesnym zachowaniu bogatego wyposażenia pojazdu, ale już jako opcji. align=”center”>Lider Midi>Również pod koniec 1999 roku, rodzina „Lidera”powiększona została o międzymiastowy autobus średniej pojemności –A1010T „Lider Midi”. Powrócono tym samym do koncepcji prototypu A1010T z roku 1995. Autobus opracowany został jednak w oparciu o model „Lider Standard”. W odróżnieniu od prototypu sprzed kilku lat, oś przednia oraz tylny most, obie sztywne, zawieszone zostały na miechach powietrznych i amortyzatorach teleskopowych, ponadto były wyposażone w stabilizatory przechyłu. Masa własna konstrukcji wynosiła 9400 kg, natomiast masa całkowita –14 000 kg. Do napędu posłużyła andrychowska jednostka 6cT107-3 o maksymalnej mocy 170 KM, spełniająca normy Euro-2, która współpracowała z pięciobiegową manualną przekładnią TS5-60. W pojeździe zastosowano bębnowe hamulce, wspomagane układem ABS. align=”center”>>Konstrukcję „Lidera Midi”oparto na podłużnicowo –kratownicowej, współpracującej z nadwoziem, ramie, wykonanej z elementów, łączonych ze sobą poprzez spawanie. Ramę połączono ze szkieletem nadwozia, wykonanym ze stalowych profili zamkniętych. Elementy poszycia ścian bocznych oraz dachu stanowiła blacha nierdzewna chromoniklowa, mocowana do szkieletu metodą klejenia. Ściany przednia oraz tylna, również umocowane do szkieletu metodą klejenia, wykonane zostały tworzyw sztucznych. Szyby boczne, tylną oraz przednią wklejono do nadwozia. Pod podłogą znalazł miejsce luk bagażowy, do którego dostęp umożliwiały klapy boczne, wykonane z blachy aluminiowej.>Autobus posiadał wymiary odpowiednio długość 10 585 mm (+ 175 mm względem prototypu z 1995 roku), szerokość 2500 oraz wysokość 3084 (- 176 mm). Pomieścić mógł ogółem 55 osób, w tym 43 na wysokich sztywnych fotelach. Sufit i ściany boczne wykończone zostały płytami laminowanymi, podłoga –pokryta wykładziną PVC. Ogrzewanie przedziału pasażerskiego zapewniał agregat wodny, połączony z układem chłodzenia silnika oraz nagrzewnice. Wentylacja odbywała się tutaj poprzez przesuwne górne partie okien bocznych, klapy dachowe oraz za pomocą zespołu wentylacyjnego w przedniej ścianie. Do wnętrza prowadziły dwie pary dwuskrzydłowych drzwi, sterowanych pneumatycznie i umieszczonych w układzie 1-0-1. Stylistyka względem większego „Lidera”nie została zmieniona, wciąż przypominając swoimi krągłościami o Bovie Futurze. Wyposażenie dodatkowe obejmowało montaż jednostki Renault MIDR 060226 W4 o mocy 209 KM, spełniającej normy Euro-2 oraz układu centralnego smarowania, zestawu audio i foteli uchylnych, których liczba malała wówczas do 41. Nadmienić warto, iż w tej wersji stylistycznej powstał jeden tylko egzemplarz „Lidera Midi”.  align=”center”>Zmodyfikowany San>W roku 2000 zmieniona została stylistyka ściany przedniej autobusów A1112T „San”, A1012T „Lider Standard”oraz A1010T „Lider Midi”. Nowy profil zderzaka zerwał ze stylem Bovy – agresywnym zaokrągleniem całej sylwetki – czyniąc pojazdy bardziej eleganckimi. W „Sanie”podwyższona została przednia część dachu oraz szyba. Podwójne okrągłe reflektory oraz umieszczone nad nimi kierunkowskazy pozostały znakiem rozpoznawczym rodziny „San”/ „Lider”. Na liście opcji dodatkowych modelu „Lider Midi”pojawił się montaż klimatyzatora przestrzeni pasażerskiej oraz szyb termoizolacyjnych. align=”center”>Autosan A1012T Orzeł>Tymczasem międzymiastowy autobus dużej pojemności –A1012T –otrzymał po modernizacji nową nazwę handlową –„Orzeł”.

Komentarze